Psychologie Beeldonderwijs

Psychologie

Een groot deel van wat studenten voor beeldonderwijs aan psychologie leren gaat over de ontwikkeling van het beeldend vermogen en hoe kindertekeningen te interpreteren. Ook enkele boeken over creativiteit en over het waarnemen zijn opgenomen.

	Altera, J. Tekenen als expressievak. Enkele grondslagen der expressie in spontane kindertekeningen in verband met het tekenonderwijs Noordhoff, Groningen 1953 (194 blz) Proefschrift.
	Bean, Th. e.a. Een gat in mijn hart Waanders, Zwolle 1993 (96 blz) Na de Bijlmerramp waarbij een vliegtuig zich in een flatgebouw boorde hebben kinderen tekeningen en teksten gemaakt.
	Belinfante-Ahn, L. Het kinderteekenen en het volle leven Ploegsma, Zeist 1920 (374 blz) Afbeeldingen van 470 kindertekeningen zijn achter de tekst toegevoegd. Op basis van een grote verzameling kindertekeningen is deze studie uitgevoerd. Het eerste grote onderzoek in Nederland.
	Boden, Margaret Creativiteit. Mythen en mechanismen De Haan, Houten 1991 Schrijfster elimineert de mysterieuze kanten van het fenomeen en geeft een verklaring vanuit de psychologie, gekoppeld aan de jongste ontwikkelingen van de informatica.
	Breeuwsma, Gerrit Alles over ontwikkeling Boom, Meppel1993 Een pleidooi voor grotere aandacht voor het onvoorspelbare in de ontwikkeling.
	Breeuwsma, Gerrit Psychologie voor de linkerhand. Over kunst, verbeelding en andere afwijkingen Boom, Meppel1998 Subjectiviteit, voorgevoel, gissingen en psychologische intuïties worden niet op voorhand uitgesloten. Verrassende inzichten worden op waarde geschat. Hoofdstuk 9 behandelt de ontwikkeling van de artisticiteit van kind tot kunstenaar.
	Denijs, Br. M. Problemen uit de psychologie van het tekenende kind Assenende 1936
	Fieselier, Saskia e.a. (red.) Ateliers van de ziel. Kunst en creatieve therapie Museum De Stadshof, Zwolle 1996 (35 blz) Uitgave naar aanleiding van de tenteoonstelling en het begeleidende symposium onder dezelfde titel in september 1995. Met bijdragen van Joke Dinklage (creatieve therapie) en Liesbeth Benjaminse (collectie Plokker).
	Gmeling, Otto F. Mamma is een olifant Elsevier, Amsterdam 1979 (174 blz) De lezer krijgt inzicht in karakter en gevoelsleven van kinderen en leert de beginselen van de kinderpsychologie. 150 Kindertekeningen worden besproken.
	Goodnow, Jacqueline Kindertekeningen Arbeiderspers, Amsterdam 1981 (179 blz) Psychologische studie over wat tekeningen van kinderen kunnen vertellen over hun leef- en denkwereld.
	Gregory, R.L. Visuele waarneming. De psychologie van het zien De Haan/Meulenhoff, Amsterdam 1966 (254 blz)
	Groot, Roel de, G. Chapel, B. Halfwerk Leermoeilijkheden en visuele opvoeding Garant, Apeldoorn 1992 (195 blz)
	Hoorn, M. van (red.) Tekenen van tegenspraak. De kindertekening opnieuw bekeken LOKV, Utrecht 1986 (40 blz) Marjorie en Brent Wilson schreven over kindertekenen in het onderwijs. Rudolf Arnheim reageerde erop evenals vier Nederlanders die zich beroepshalve met kindertekenen bezighouden: Loek Melis, Trudy Maaskant, Loek Melis en Ben Schasfoort.
	Ingen, J. van Leer het kind uit zijn tekening kennen Duwaer, Amsterdam 1957 (79 blz) De beeldende ontwikkeling van vier tot achttien jaar wordt beschreven. Hoofdstukken over afreageren en begaafdheid en een verzameling lesvoorbeelden. Uitvoerige literatuurlijst. Achterin het boek zijn tekeningen in zwart-wit opgenomen.
	Kaas, A.J.W. Een vergelijkend onderzoek naar de beeldende kunst van gezonden en geesteszieken Arnhem 1942
	Kwant, R.L. Mens en Expressie Het Spectrum, Utrecht 1968 (186 blz) In de trant van de denkmethode van Merleau-Ponty gaat behandelt Kwant de menselijke expressie.
	Lamers, H. Kunst van kinderen. De ontwikkeling van het beeldend vermogen LOKV, Utrecht 1991 (49 blz) Een module voor studenten van een pabo over centrale aspecten in de ontwikkeling van het beeldend vermogen.
	Lee, V, Ph. Williams Creativiteit Wolters-Noordhoff, Groningen 1977 (144 blz) Over dreativiteit en creatief leren denken. Met veel leuke voorbeelden en dingen om te doen.
	Linde, J.E. v.d. Expressie en Onderwijs R.K. Jongensweeshuis, Tilburg 1957 (96 blz) Een vooronderzoek naar het wezen, de betekenis, de mogelijkheid en wenselijkheid, en de plaats van de expressie in de didactiek van de lagere school.
	Merema, B. Levensontplooiing in vorm en kleur 9 t/m 13 Scherft, Den Haag 1938 (236 blz) Het voorwoord van Van Poelje schetst de voorgeschiedenis van dit boek en geeft een goed inzicht in tekenen tot 1938. Het boek baseert zich op studies van series tekeningen van afzonderlijke kinderen die gedurende lange tijd gevolgd zijn. Merema heeft de kinderen over het algemeen zelf in de klas gehad.
	Meykens, Simone, Gaston Cluckers Kindertekeningen in ontwikkelingspsychologisch en diagnostisch perspectief Acco, Leuven 1996 (175 blz)
	Nico Tekenontwikkeling van peuter tot adolescent Dekker en Van de Vegt, Nijmegen 1987 (84 blz) Een beeldverslag van tekeningen van één kind (Nico).
	Ozinga, Clasca Kind en kreatieve aktiviteit Brusse, Bussum 1969 (150 blz) De 180 kindertekeningen zijn apart achter in het boek opgenomen. Theorie over de ontwikkeling van het beeldend vermogen tussen veertien en achttien jaar en didactische aanwijzingen voor begeleiding.
	Plokker, J.H. Geschonden beeld. Beeldende expressie bij schizophrenen Mouton, Den Haag 1962 (240 blz) Over de betekenis van beeldende expresie bij door schizofrenie geestelijk gehandicapten.
	Ringelestein, W. van Beeld en werkelijkheid Stok, Den Haag 1964 (188 blz) Het complex van beeldende verschijnselen en de theorien die daarop betrekking hebben worden op de meest reëele wijze aangepakt door ze te beschrijven op grond van het werkelijkheidsbesef van de ongeschoolde kijker.
	Rock, Irvin Beeld en verbeelding. Tussen kijken en zien Natuur en Techniek, Maastricht 1987 (244 blz) Natuurwetenschappelijke benadering. Behandeling van waarnemingstheorieen. Met veel illustraties.
	Rowland, K. Over het bereik van de beeldende vorming Wolters-Noordhoff, Groningen 1983 (156 blz) Hoe mensen door beeldende vorming een creatieve houding kunnen verwerven tegenover een steeds veranderende omgeving.
	Schober, H.J., I. Rentchler Waarneming en werkelijkheid. Optische inleidingen in wetenschap en kunst Hollandia, Baarn 1973 Beschrijving van de processen die zich afspelen als wij met onze ogen iets waarnemen.
	Schretlen, Ignace Apenkrabbels en kinderschrift. De creatieve oorsprong van het schrijven Scription, Tilburg 1999 (27 blz)
	Schretlen, Ignace Een heel groot bed. Kinderen verbeelden de slaap Van Waarden, Bussum (32 blz)
	Schretlen, Ignace Kijk op krabbels. Over de ontwikkeling van het tekenen en schilderen bij jonge kinderen Van Waarden, Bussum 2000 (36 blz)
	Siepman-van den Berg, B. (red.) Goethe kleurenleer. De belangrijkste delen van het hoofdwerk van Goethe Vrij Geestesleven, Zeist 1991
	Sijswerda, A.H. De ruimtevoorstelling bij het kind volgens J Piaget en B Inhelder Wolters, Groningen 1955
	Snijders-Oomen, A.W.M. Dat ben ik Kemper, Groningen 1980 (34 blz) Tekeningen en opstellen van autistische kinderen en "gewone" kinderen.
	Steiner, R. De kleuren. Werking en karakter Vrij Geestesleven, Zeist 1981 (64 blz) Drie voordrachten van Rudolf Steiner.
	Strauss, M. Kindertekeningen. De beeldende taal van het kleine kind Christofoor, Rotterdam 1978 (96 blz) Beginstadia van de beeldende ontwikkeling met op de menskunde van Rudolf Steiner gebaseerde toelichtingen.
	Tandt, J.B. den De onbewuste kindertaal Die Keure, Brugge 1992 (87 blz) Herziene versie van Vorm en kleur bij het kind.
	Tandt, J.B. den Vorm en kleur bij het kind. Een psychochromoanalyse van kindertekeningen Kinheim, Hoorn 1971 (164 blz) Naar aanleiding van een tentoonstelling over psychochromoanalyse in de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten te Antwerpen werd dit boekje (daarna) geschreven. De Nederlandse psycholoog Oegema van der Wal heeft met zijn ideeën hieraan bijgedragen. Met kleurafbeeldingen van kindertekeningen die besproken worden.
	Thomas, Glyn V., Angéle M.J. Silk De psychologie van kindertekeningen Swets en Zeitlinger, Amsterdam 1993 (173 blz) Een historisch overzicht en uitslagen van onderzoeken waarbij kinderen tekenopdrachten moesten uitvoeren. Tevens aandacht voor het belang van het tekenproces en voor begaafde tekenaars.
	Timmerman, Max Ik ben een artiest. Oorspronkelijke beeldende kunst van Mensen met een handicap Intro, Nijkerk 1994 (143 blz) Het doel van dit boek is meer bekendheid te geven aan de kunstzinnige betekenis en artistieke kracht van mensen die wij verstandelijk gehandicapt noemen.
	Visser, Kees Handboek basaal beeldend handelen Thela Thesis, Amsterdam 1999 (209 blz) Beschrijvend onderzoek naar beeldend handelen. De in het onderzoek geformuleerde vakeigen visie leidde tot een model voor activiteitenspecifiek handelen.
	Vreeke, e.a. Zonder omweg. Oorspronkelijke kunst van geestelijk gehandicapten Waanders, Zwolle 1992 (63 blz) Uitgave bij gelegenheid van een tentoonstelling in het Singer Museum. Veel afbeeldingen, weinig tekst.
	Weusten, L. "Expressie" en "creatie" als varianten van "vormgeving" Tilburg 1971 (67 blz) Op basis van taxonomieen (Bloom, Krathwohl) wordt het onderwijsdoel expressie onderzocht. Vormgeving blijkt het beeldend expressievak bij uitstek.
	Widlöcher, D. Het interpreteren van kindertekeningen Desclée, Doornik 1968 (320 blz) Een analyse van de manier waarop een kindertekening tot stand komt en een beschouwing over de betekenis van de kindertekening voor het kind zelf. Uitvoerige studie over hoe men kindertekeningen kan beschouwen. Eerdere publicaties op dit gebied worden kritisch behandeld.